Bezonken rood – zicht door mist

Waarom dit boek?

Hoe zie je scherp door mist? Je leest het in dit boekrecept.

Een Nederlandse klassieke pil wilde ik lezen, iets wat ik voorheen niet durfde slikken. ‘Bezonken rood,’ ken ik uit de leeslijst van school. Een poëtische titel, oranje-rode letters verzonken in een rode kaft. Best een dun boek. Dat moet te overzien zijn. ‘Eén lang, hartstochtelijk, schokkend eerbetoon aan zijn moeder,’ schrijft de Volkskrant. Dat onderschrijf ik volmondig.

Plot samenvatting

Jeroen Brouwers krijgt het telefoontje dat zijn moeder overleden is. Hij zag haar al jaren niet meer, maar ziet nu de film van zijn kleuterjaren met zijn moeder in het Jappenkamp voorbijflitsen door de mistflarden in zijn hoofd.

Boekcitaat

‘De dood is een monumentale bloedrode kikker. Hij zit vraatzuchtig aan de oever van een brede stroom, die de stroom van zielen is. […] Waar hij zit is geen zonsopgang meer, de zon staat eeuwigdurend rood in het centrum van een of ander heelal, eeuwigdurend gehuld in de mist.’

Kracht van dit boek

– De lezer voelt de schrijver: onrust, heen-en-weer slingeren, trauma, mist, vage verbanden, opdoemende herinneringen.

– Beeldspraak, zoals de terugkeer van ‘kikkers’ en ‘rode zon, uit de Japanse vlag.’ Ze zijn verhelderend, beladen en ordenend.

– Losse structuur: ‘een traliewerk van spinnerag,’ die staat als stevig monument voor zijn moeder.

Persoonlijk minpunt

– In het begin was ik de draad kwijt, het duurde even voordat ik het traliewerk ontdekte.

– Ik moest wennen aan het leestekengebruik: tussenhaakjes, aanhalingstekens, dubbele punten gevolgd door gedachtestreepjes.

Wijze les

– Brouwers schrijft dat een gelukkig man niets heeft om over te schrijven, dat ongeluk noodzakelijk is. Het toont hoe een jeugdtrauma diepe, diepe littekens kan achterlaten. Hij staat nog altijd met zijn voeten in het asfalt van het appèlplein; ondertussen probeert hij zijn verleden te verwerken. Iets daarbuiten bestaat niet. Hij schetst een indringend beeld waar een ‘gelukkig iemand’ geen weet van heeft, maar nu zicht op krijgt, doordat hij de mistgordijnen optrekt.